Jak wiemy pierwotny plan Tadeusza Kościuszki zakładał,  że insurekcja po II rozbiorze w roku 179 3 będzie skierowana przeciw Prusom. W tym celu wysłał on na teren Prus Południowych wielu emisariuszy mających przygotować powstanie. W pierwszej kolejności miał być zdobyty Piotrków Trybunalski, następnie miała być opanowana Wielkopolska, skąd miał ruszyć atak w kierunku wschodnim.                                                                                                                   Plany Kościuszki uprzedziło działanie rosyjskiego generała Ingelströma. Wydał on polecenie zredukowania o połowę stanu liczebnego polskiego wojska na terenie jeszcze nie zajętym przez państwa zaborcze przy jednoczesnym poborze do armii rosyjskiej. Rozkaz ten wywołał bunt Brygady Kawalerii Narodowej pod komendą Antoniego Madalińskiego, która odmówiwszy rozbrojenia ruszyła z Ostrołęki w kierunku Warszawy.                                                           W ten sposób rozpoczęło się powstanie przeciw Rosji, zaś powstanie                           w Wielkopolsce zostało przesunięte na dalszy plan.
    Sytuacja zmieniła się diametralnie, po 2 miesiącach walk, gdy w czasie bitwy pod Szczekocinami armia pruska oficjalnie wystąpiła u boku Rosjan. Cztery dni później, 10 czerwca 1794 roku, Kościuszko wydał okólnik, w którym wezwał do rozszerzenia nastrojów powstańczych na terenach zajętych zarówno przez Rosję, jak i Prusy. 12 czerwca Rada Najwyższa Narodowa wydała proklamację „Do obywatelów prowincji Wielkopolskiej”, wzywającą do formowania oddziałów powstańczych i podporządkowania się polskim władzom.
    Dwumiesięczne oblężenie Warszawy (20 tyś. Polaków broniło jej przed  40 tyś. Prusaków i Rosjan) miało przesądzić o losach powstania.                              Do ostatecznego sztur¬mu jednak nie doszło, gdyż wy¬buch powstania                         na Kujawach i w Wielkopolsce, które objęło cały obszar drugiego zaboru pruskiego, a nawet Pomorza  zmusiło Prusaków i Rosjan do wycofania                    się spod Warszawy.                            
   

    Insurekcja na Kujawach wybuchła w nocy z 20 na 21 sierpnia 1794 roku. Pod wodzą ówczesnego właściciela Śmiłowic starosty Prusinowskigo zebrał             się w Śmiłowicach zjazd szlachty kujawskiej. Niewątpliwie przygotowania tego wydarzenia musiały odbywać się w konspiracji od dłuższego czasu.                       Dwór w Śmiłowicach był bowiem znanym miejscem spotkań szlachty kujawskiej.                                                                                                                         Na dowódcę 50 - osobowego oddziału powstańczego wybrano Dionizego  Mniewskiego ( ur. w 1750   w Radoszewiczach, zm. przed lipcem 1807,  rotmistrz kujawski  w konfederacji barskiej, rotmistrz Kawalerii Narodowej               w latach 1783-1790, generał major ziemiański województwa kujawskiego, kasztelan brzesko - kujawski, poseł brzesko - kujawski na sejmy 1782 i 1786 roku, starosta brzesko – kujawski  w 1783 roku. Członek konfederacji Sejmu Czteroletniego. W latach 1795 - 1796  przewodniczący Deputacji Polskiej w Tej nocy grupa powstańców zdobyła z marszu stolicę województwa - Brześć Kujawski. Drugi oddział pod dowództwem kanonika Jezierskiego rozpoczął walki we Włocławku. Następnego dnia 21 sierpnia 1794 roku połączone oddziały Jegierskiego i Mniewskiego zdobyły płynący Wisłą ważny transport amunicji przeznaczony dla armii pruskiej oblegającej Warszawę. Polacy zabrali część ładunku, resztę zatopili w Wiśle.    

Kule te leżą do dzisiaj w Wiśle. Pod koniec 2013 roku w czasie budowy przystani udało się odnaleźć kilka kul, które zostały zabezpieczone przez policję i miały być przekazane do muzeum. Po tym sukcesie kujawscy powstańcy zorganizowali punkt zborny w Radziejowie. Zwołali pospolite ruszenie i obowiązkowy pobór rekrutów (po jednym na każde pięć chat) na opanowanych terenach. Wkrótce na pomoc powstaniu na Kujawach wyru¬szyły regularne oddziały wojska polskiego pod dowództwem gen. J. H. Dąbrowskiego. Zajęły one wraz z powstańcami Byd¬goszcz i wkroczyły do Prus Królewskich. Zwycięski epizod powstańczy, rozpoczęty w Śmiłowicach, wpłynął znacząco na czas trwania powstania kościuszkowskiego. W dziejach Kujaw jest jednym z kilku najważniejszych wydarzeń historycznych.   Pokazuje patriotyzm i umiłowanie wolności naszych przodków. 

Warto zapamiętać te wydarzenia. Przejeżdżając przez Śmiłowice zatrzymać się i wstąpić na chwilę  do kościoła św. Bartłomieja. Znajduje się tam jedyna             w naszym regionie  pamiątkowa tablica, ufundowana przez mieszkańców z taką oto treścią:


„20 SIERPNIA 1794 R.
NA APEL TADEUSZA KOŚCIUSZKI
ZJAZD SZLACHTY W ŚMIŁOWICACH
Z UDZIAŁEM
PRZEDSTAWICIELAKAPITUŁYWŁOCLAWSKIEJ
PODJAŁ DECYZJĘ
O ROZPOCZĘCIU POWSTANIA NA KUJAWACH
ŻYWIĄ I BRONIĄ
W 200 ROCZNICĘ PARAFIANIE”.